Czym Biblia różni się od innych dzieł literatury starożytnej?

Werner Gitt

Biblia – pod wieloma względami – rożni się od innych, dawnych dzieł literackich, opisujących historię świata. Jest księgą niepowtarzalną i jedyną w swoim rodzaju.

Jej unikalne cechy to – między innymi – niezwykła spójność, bogactwo gatunków literackich, wszechstronność i realizm. Biblia jest także niepowtarzalna z powodu wypełnionych proroctw, dotyczących przyszłych wydarzeń.

1. Pomimo tego, że powstawała na przestrzeni ponad tysiąca lat, wykazuje zdumiewającą spójność. Biblia była pisana w okresie obejmującym ponad 1500 lat, przez około 45 autorów rożnego pochodzenia i różnych zawodów. Należeli do nich np. absolwent uczelni Mojżesz, dowódca wojskowy Jozue, premier rządu Daniel, podczaszy Nehemiasz, król Dawid, pasterz Amos, rybak Piotr, celnik Mateusz, lekarz Łukasz, nawrócony prześladowca chrześcijan Paweł. Poszczególne części Biblii powstały w różnych (często niezwykłych) miejscach: na pustyni (Mojżesz), w więzieniu (Jeremiasz), w pałacu (Daniel), w czasie podroży (Łukasz), na wygnaniu (Jan); w najróżniejszym stanie duchowym autorów: w radości, miłości, strachu, kłopotach, nieszczęściu i zwątpieniu. Pomimo ogromnej różnicy czasu (w odniesieniu do okresu jej powstawania), wynoszącej 60 pokoleń, i mimo przynależności autorów do różnych warstw społecznych, Biblia zawiera jednolity i bardzo spójny przekaz. Pisarze poruszają setki tematów, a jednak panuje między nimi zdumiewająca harmonia. Gdyby ludzie z różnych epok i o tak różnej osobowości opracowali podobnie szeroki wachlarz zagadnień, bez wyraźnej interwencji Boga nie powstałoby – wiemy to z doświadczenia – żadne jednolite dzieło. Ewenementem jest tu szczególnie nauka dotycząca Boga i historii zbawienia ludzkości, które – niczym prosto wytyczony szlak – ciągną się przez całą Biblię.
2. Bogactwo gatunków literackich obecnych w Biblii przewyższa wszystkie inne książki. Brakuje w niej natomiast takich gatunków jak baśnie, legendy czy sagi, które nie muszą być nośnikiem prawdy. Biblii wolna jest także od przesady lub – przeciwnie –przedstawiania rzeczy w sposób lekceważący, jak to znamy z satyry, bohaterskich opowieści, paszkwili czy komedii.
3. Biblię cechuje godna uwagi wszechstronność. Jest ona jednocześnie książką o wierze, prawie i historii. Przekazuje nam podstawy wielu dziedzin nauki i zawiera tysiące reguł postępowania w różnych sytuacjach. Jest najlepszym poradnikiem małżeńskim, mówi też jak mamy zachowywać się w stosunku do rodziców i dzieci, przyjaciół i wrogów, sąsiadów i krewnych, gości i gospodarzy, a także wobec innych wierzących. Biblia opowiada o przyszłości świata i wszelkiego życia, mówi o istocie śmierci i końcu tego świata. Ukazuje nam istotę Boga – Ojca, Jego Syna Jezusa Chrystusa oraz działanie Ducha Świętego.
4. Biblia jest jedyną książką z całkowicie pewnymi przepowiedniami. Te zaś pochodzą od Boga (1 Sm 9,9; 2 Sm 24,11; 2 P 1,20-21), stąd nie znajdziemy ich w żadnym innym dziele świata (brakuje ich również w Koranie czy w zapiskach francuskiego okultysty Nostradamusa). Odstęp czasu, jaki upłynął od spisania do momentu spełnienia się proroctw, jest zaś tak wielki, że nawet najwięksi krytycy nie mogli twierdzić, że zapisano je już po zajściu przepowiedzianych zdarzeń.
5. Ramy czasowe Biblii nie mają sobie równych. Narracja biblijna obejmuje okres od początku osi czasu (stworzenie świata) aż do punktu końca (Ap 10,6). Żadna inna książka nie przekazuje pewnych informacji o początku czasu i nie opisuje wydarzeń związanych z jego końcem. Ponadto Biblia mówi o wieczności – rzeczywistości, w której nasze ograniczone prawa upływu czasu nie będą już obowiązywać.
6. Żadna wypowiedź zawarta w Biblii nie okazała się fałszywa. Nigdy jeszcze nie musiano korygować twierdzeń Biblii na skutek wyników uzyskanych w badaniach naukowych. Wprost przeciwnie, istnieje wiele dowodów na to, że opisy zawarte w Biblii znalazły naukowe potwierdzenie wiele setek lat po ich zapisaniu (np. liczba gwiazd, kształt ziemi).
7. Żadna inna książka nie opisuje człowieka tak realistycznie, jak czyni to Biblia. Zupełnie brak w niej komediowej przesady, retuszowanych biografii, czy też gloryfikowanego bohaterstwa, które by ukrywało lub przesłaniało negatywne cechy ludzi. Biblia nie przemilcza grzechów patriarchów (Rdz 12,11-13), cudzołóstwa Dawida (2 Sm 11) lub sporów w kościołach (1 Kor 1,11; 2 Kor 2,1-4).
8. Jak żadna inna książka, Biblia opisuje przyszłe zjawiska, których przy ówczesnym stanie wiedzy nie mógł pojąć żaden człowiek... Jej nauki odnoszą się do sytuacji, które wystąpiły dopiero setki lat później...

Już tych osiem omówionych powyżej cech wskazuje, że Biblia jest książką, której – nawet w przybliżeniu – nie można porównywać do żadnego innego dzieła. Historyk Philip Schaff pisząc o wyjątkowości Pisma Świętego i o Tym, o którym Biblia mówi, trafnie zauważa: „Ów Jezus z Nazaretu pokonał bez pieniędzy i bez broni więcej milionów ludzi niż Aleksander, Cezar, Mahomet i Napoleon; bez nauki i erudycji wyjaśnił wiele więcej spraw boskich i ludzkich, niż uczynili to wszyscy uczeni i filozofowie razem; bez sztuki retoryki wypowiadał słowa życia tak, jak nie czynił tego nikt dotąd, ani później, osiągając skutek, jakiego nie osiągnął żaden mówca lub poeta. Nie napisawszy sam ani jednej linijki, uruchomił więcej piór i jednocześnie dostarczył więcej materiału do kazań, mów, dyskusji, dzieł naukowych, dzieł sztuki i pieśni pochwalnych, niż cała armia wielkich mężów świata starożytnego i czasów nowożytnych" (za: J. McDowell: Bibel im Test, s. 54).

Jeżeli nawet znamy dokładną liczbę słów i liter, jakie zawiera Biblia (np. angielski przekład King James Version: 783 137 słów i 3 566 489 liter), to obfitość zawartych w niej myśli jest niezliczona. Żadne życie ludzkie nie jest w stanie udźwignąć ciężaru tej skarbnicy (Ps 119,162). Dlatego możemy Biblię – tę jedyną w swoim rodzaju książkę – czytać dowolnie wiele razy, nie obawiając się, że stanie się dla nas nudna. Przy każdej kolejnej lekturze będziemy mieli nowe przemyślenia i zauważymy powiązania z innymi tekstami. Dochodzimy więc do ważnego wniosku końcowego: Biblia jest jedyną Bożą Księgą. Sam Bóg poręcza i autoryzuje zawartą w niej prawdę. (Ps 119,160; J 17,17).

Werner Gitt „Pytania stawiane wciąż na nowo", CLV
Cytaty z Pisma Świętego: Biblia Tysiąclecia